1. Tarihin bilinen ilk ve en büyük tapınağıdır; 12.000 yıl önce inşa edilmiştir
Evet yanlış duymadınız. İnsanlık tarihinin en eski tapınağı ülkemizde yer alıyor. Neolitik döneme ait bir tapınak olan Göbeklitepe, insanlık tarihindeki ilk inanç merkezi olarak biliniyor. Bilinen 20 tapınak ile bugün dünya çapında bir üne sahip olan bu arkeolojik alanda şimdiye kadar 6 tapınak gün yüzüne çıkmıştır. Günümüzden tam 12.000 yıl önce inşa edilmiş büyüleyici bir yere yolculuk tapmak fikrinin ne kadar muhteşem olacağını tahmin edebilirsiniz.
2. Şimdiye kadar bilinen en eski tapınaktan 7500 yıl daha yaşlıdır
Bu zamana kadar bilinen en eski yapıt Malta’da yer alıyordu. Göbeklitepe keşfedilmeden önce Malta’daki en eski tapınak tanımı tarih oldu. Zira Göbeklitepe’nin geçmişi, Malta’daki tapınaktan tam olarak 7500 yıl daha eskiye dayanıyor. Yine eski tapınaklardan biri olarak tanıdığımız ve İngiltere’de yer alan ünlü tapınak Stonehenge‘den 7000, Mısır piramitlerinden ise 7500 yıl daha eski bir tapınak. Yani neredeyse 5000 yaşında…3. Buğdayın bulunduğu ilk yerdir ve böylelikle buğdayın atası olarak kabul edilir
Burası ile ilgili sizi şaşırtacak bir bilgi daha paylaşalım. Bugün yediğimiz ekmeği tam olarak bu bölgede yaşayan insanlara borçluyuz. Çünkü buğdayın atası Göbeklitepe olarak biliniyor. Bölgedeki yüksek yerlerin eteklerinde yetiştirilen buğdayın ilk yetiştirildiği yer de böylece ülkemiz oluyor.
4. Aslan figürleri bir zamanlar Anadolu’da aslanların yaşadığına işaret eder
Göbeklitepe’de her bir tapınak alanı dairesel biçimde oluşturulmuştur. Bu dairelerin etrafında 10 adet ‘’T’’ biçimli ( 4 ila 11 ton arasında ağırlığa sahip) sütunlar ve üzerilerinde kabartma hayvan ve insan figürleri yer alan taşlar bulunur. Arkeologların bulgularına göre bu T biçimindeki sütunlar stilize edilmiş insan figürleri anlamına geliyor. Sütunlar üzerine yansıtılan aslan figürlerinden yola çıkılarak neolitik dönemde aslanların Anadolu’da yaşamış olduğuna işaret ediliyor.
5. Yerleşik hayata tarım için değil inanç için geçildiğinin tarihi bir kanıtıdır
Okullarda bize öğrettikleri bir şey vardır; göçebe topluluklar yerleşik hayata tarım yapmak için geçmiştir. İşte Göbeklitepe bunun aksini söylüyor. Göçebe topluluklar yerleşik hayata tarım yapmak için değil inanç için geçmiştir. Arkeologlara göre avcı ve toplayıcı toplulukları, dini inançlarını yerine getirmek için bir araya gelmiş ve bu kalabalıklaşma yerleşik hayata geçişi sağlamıştır. Çünkü ibadet merkezine yakın olmak insanlar için çok daha kolay ve tercih edilebilir bir durum. Bu da dini yapıların etrafına daimi bir yerleşim sağlamak ve yerleşik hayatı başlatmak durumunun temel nedeni olarak gösterilmekte.
6. UNESCO tarafından Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer alır
Tarihe devrim niteliğinde imzasını atan bölge, 2011 yılında UNESCO tarafından Dünya Miras Geçici Listesi’ne alındı. Şanlıurfa’ya bağlı Göbeklitepe için bu önemli bir karar oldu. Dünya tarihinde önemli bir yeri olan bölgeyi ziyaret eden turist sayısında ise böylelikle artış görüldü.
7. Göbeklitepe günümüze kadar iyi bir şekilde korunarak gelmiştir
Öyle ki bu kadar az bir bozulma ile günümüze kadar gelmesi arkeologları dahi şaşırtıyor. Yapılış yılından yaklaşık bin yıl sonra onlarca ton toprak ve çakmak taşları ile tamamıyla gömüldüğü bilinen Göbeklitepe’nin niye gömüldüğü de cevabı bilinmeyen sorular arasında yer alıyor.
8. Tarihin gelmiş geçmiş en büyük arkeolojik keşfidir
Göbeklitepe’yi keşfeden Alman arkeolog Klaus Schmidt burası hakkında ‘tüm kanıtlar gösteriyor ki burası insanlığın doğduğu yer. Göbeklitepe, Adem’le Havva’nın yaşadığı Cennet Bahçesi’ndeki bir tapınaktı‘ sözlerini dile getiriyor. Dünya ünlü bilim adamları ve arkeologlar ise Schmidt’le aynı görüşte. Stanford Üniversitesi’nden Ian Hodder ‘burası tarihle ilgili bildiğimiz her şeyin değişmesine sebep olacak’ derken, Witwatersrand Üniversitesi’nden David Lewis Williams ise bölgeyi ‘tarihin gelmiş geçmiş en büyük arkeolojik keşfi’ olarak betimliyor.
9. Neolitik dönemdeki inanç sistemi, bugün dilek ağacı olarak devam ediyor
Tarihi alanın en yüksek noktasında bir ağaç yer alıyor. Bu ağacın bulunduğu nokta, neolitik çağda insanların adak yeri olarak biliniyor. Bu yüzden günümüzde ağacın yer aldığı bölge ‘evliya mezarı’ olarak anılır ve ağaç dilek ağacı görevi görür.
10. GAP turları ile görme şansı yakalayabilirsiniz
Dünyanın en eski tapınağı Göbeklitepe’yi GAP turları ile görmek mümkün. Şanlıurfa gezisi ile birlikte Göbeklitepe’yi keşfedeceğiniz ve Güneydoğu Anadolu’nun diğer şehirlerine yolculuk yapacağınız GAP turları ile kültür dolu bir yolculuğa çıkabilirsiniz.
Göbeklitepe Nerede?
Göbeklitepe, Şanlıurfa’nın 20 kilometre kuzeydoğusunda yer alıyor. Şanlıurfa Örencik köyü yakınlarında bulunan bölge, Türkiye’deki en özel tarihi bölgelerden biri olarak dünya çapında nam salmış bir durumda. Yaklaşık 300 metre genişliğinde ve 15 metre yüksekliğinde geniş görüş alanına hakim bir konumda yer alan bu arkeoloji harikası, tarih sayfasında oldukça özel bir yere sahip.