İstanbul’da yaşayanlar için ‘yakınlarda nereye gitsek’ derdi pek meşhurdur. Zira metropol keşmekeşinden kurtulmak için hafta sonunu iyi değerlendirmek lazımdır ve bunun için önceden plan program yapılır. Hafta sonu turları bu kaçış için ilk tercih edilen fırsatlardan biri oluyor hal böyle olunca. Yeni keşifler yapmak için ben de İstanbul’a yakın ve hafta sonu gidilecek yerlerden biri olan Çanakkale Bölgesi’ni yazmak istedim. Türkiye’nin tarihi, doğal ve kültürel rotalarından biri olan Çanakkale’deki şimdiki durağım ise Gelibolu oluyor.
Gelibolu
Çanakkale Boğazı ile Saroz Körfezi arasında yer alan Gelibolu Yarımadası, Türkiye’nin Avrupa Kıtası’nın güney-doğusundaki son kara parçası. Çanakkale Boğazı’nın Marmara Denizi’ne açıldığı noktada yer alan Gelibolu bu ismi, iyi ve güzel şehir anlamına gelen Galli Polis‘ten alıyor. Tarih boyunca Lidyalılar, Persler, Spartalılar, Makedonyalılar, Bergamalılar, Romalılar, Bizanslılar tarafından hakimiyet sürülmüş, son olarak Türklerin hakimiyetine girmiş bu güzel yer. Geçmişi boyunca adeta uygarlıklar başkenti konumunda yer alan Gelibolu, birçok kavmin güzergahı olmuş stratejik öneme de sahip. Osmanlı ordusunun deniz üssü olan Gelibolu aynı zamanda Rumeli’nin ilk paşa sancağı. Ayrıca Osmanlı donanmasının başındaki kaptan-ı derya tarafından merkez ilan edilen bir merkez. 1915 yılında Çanakkale muharebeleri sırasında bombalanan ve büyük bir hasar alan Gelibolu, Mustafa Kemal Atatürk ve cephedeki tüm askerlerimiz sayesinde 9 Ocak 1916 sabahı 03.45’te düşman ordusunu tahliye etmiştir.
Gelibolu Gezi Rehberi
Gelibolu gezi listemi şekillendirirken hem tarihi durakları hem de Gelibolu deniz rotasını bir arada yapmayı düşündüğüm için oldukça detaylı bir liste yaptığımı fark ettim. Bunun için elimden geldiğince hafta sonuna sığdırabildiğim kadar gezdim ve yedim. Çünkü Gelibolu yemekleri de buradan aç gitmemi mümkün kılamazdı. Siz de tatil süreniz, bütçeniz ve zevkiniz doğrultusunda rotanızı aşağıdaki gibi çizebilirsiniz…
Çanakkale Şehitler Abidesi
Çanakkale’ye giden hemen herkesin uğraması gerektiğine inandığım bir yer Şehitler Abidesi. Morto Koyu önünde Hisarlık Tepesi’nde yer alan ve Çanakkale Savaşlarında şehit olan Türk askerlerin anısına yaptırılan bu anıt mehmetçiğe ithafen uzaktan bakıldığında ‘M’ harfi görünümü verecek şekilde inşa edilmiş. 4 ayak ve bir kubbeden oluşan anıtın kubbe kısmı ise mozaiklerle bayrak motifi vererek işlenmiş. Abidenin denize bakan dört rölyefi; deniz savaşları, karaya bakan dört rölyefi ise kara savaşlarını anlatıyor.
Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı
İlk durağım Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı oluyor. Bu park içerisinde yer alan Çanakkale Savaşlarında şehit olan askerlerimiz anısına yaptırılan anıt mezarlar bulunuyor ve burada birçok farklı ulusun da askeri yad ediliyor. Milli park oldukça büyük bir alan. Bu yüzden tamamını bir günde gezmek zor olabilir. Vaktiniz varsa iki gün olarak planlayın bu ziyareti. Çünkü görmeniz gereken birçok özel yer var içeride.
Kilitbahir Kalesi
Gelibolu’da feribottan iner inmez Kilitbahir Kalesi ile karşılaşıyorum. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethinde Bizans’a boğazdan gelecek yardımı kesmek amacıyla yaptırılan Kilitbahir Kalesi, mimari olarak goncaya benziyor. Kültür Bakanlığı tarafından “Korunması Gereken Kültürel Varlık” olarak tescil edilmiş. Eski adı, denizin kilidi anlamına gelen “Kild-ül Bahir” olan Kilitbahir Kalesi ziyaretçilere açık.
Namazgah
Kilitbahir Kalesi’nden sonra ilk uğradığım yer Namazgah oluyor. Boğaz ve Marmara’ya karşı geniş bir alan olan Fener meydanında bir açık hava cami olan namazgah, 1407 yılında Hacı Paşaoğlu İskender Bey tarafından inşa edilmiş. Sefere çıkan deniz tüfekçi erleri için yaptırılan Namazgah Tabyası ayrıca namaz kılınan korunaklı bir yer olarak yapılmış. Çanakkale Boğazı’nın en dar noktasına yapılan ilk ve en büyük tabya olan Namazgah Tabyasının biri günümüzde müze olarak kullanılıyor.
Seyit Onbaşı Anıtı
Namazgah Tabyasının ardından ziyaret ettiğim diğer bir yer ise Seyit Onbaşı Anıtı. Bölgede iki farklı Seyit Onbaşı heykeli var. Heybetli yapısıyla duran heykel, Rumeli Mecidiye Tabyası’ndaki (deniz kıyısında) değil, boğazı tepeden gören alanda bulunan anıt. Çanakkale Savaşı’ndaki kilit isimlerden biri olan Seyit Onbaşı, 214 kg’lık top mermisini sırtlar ve İngiliz zırhlısını vurarak Çanakkale Savaşı’nın seyrini değiştirir. Balıkesir Havran’a bağlı Çamlık Köyü’nde dünyaya gelen Seyit Onbaşı’nın mezarı, kendi adıyla anılan Koca Seyit Köyü’nde bulunuyor.
Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi
Çanakkale turu yapıyorsanız mutlaka bölgenin tarihini bilerek buraları gezmeniz gerektiğinin altını tekrar çizmek istiyorum. Gelibolu’daki şehitlik ziyaretinde tarihi daha net kavrayabilmek adına 8600 metrekarelik büyük bir alanda yer alan Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi‘ne uğrayın. İleri teknoloji simülasyon yöntemleri ile burada tarih yeniden canlanıyor.
Conkbayırı
Çanakkale Savaşlarının yoğun olarak yaşandığı yerlerden biri de Conkbayırı. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Ben size saldırıyı emretmiyorum; ölmeyi emrediyorum” dediği 261 rakımlı tepe, Gelibolu’da görülecek yerler arasında ilk sırada yer alıyor. Mehmet kitabeleri, Yeni Zelanda Ulusal ve Conkbayırı Atatürk Zafer Anıtı, Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatını kurtaran saatinin parçalandığı yer, Üsteğmen Nazif Çakmak Anıtı, Türk siperleri ve Atatürk’ün gözetleme yeri de burada görülecek diğer önemli duraklar.
Anzak Koyu
Anzakların Çanakkale Savaşı sırasında bu koya çıkarma yapmalarıyla ünlenen Anzak Koyu, aynı zamanda Anzakların ana üssü olarak da biliniyor. Her yıl düzenlenen Anzak Günü ile global bir üne sahip olan bu koyun adı da Türkiye hükümeti tarafından resmen kabul edilmiştir.
Çimpe Kalesi
Orhan Bey zamanında alınan bir kale olan Çimpe Kalesi tarihi bir öneme sahip. Çimpe Kalesi, Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de aldığı ilk kale. Tarihi önemi kadar doğal güzelliği de olan Çimpe Kalesi’nden, Çanakkale Boğazı ve Saros Körfezi’ni boylu boyunca görmek mümkün.
Gelibolu Kalesi ve Piri Reis Müzesi
Bizanslılar tarafından onarımı yapılan ve Evliya Çelebi’nin uğradığı bir kale olan Gelibolu Kalesi, savaş sırasında oldukça büyük bir hasar almış. 70 kulesi olan kaleden günümüze ise çok az bir kalıntı kalmış durumda. Kalenin kalıntısı bugün Piri Reis Müzesi‘ne dönüştürülmüş durumda. Gelibolu gezisinde bence mutlaka vakit ayırıp müzeyi gezmelisiniz. Buraya ait tarihi eserleri görebilir ve Gelibolulu olduğu bilinen Piri Reis’e birçok tabloyu ve eseri görebilirsiniz.
Bayraklı Baba Türbesi
Fener Tepesi üzerinde bulunan Bayraklı Baba Türbesi, onlarca bayrakla donatılmış olmasıyla dikkat çekiyor. Karacabey adlı bir yiğidin yattığı yer olarak bilinen Bayraklı Baba Türbesi’nin hikayesi ise şöyle; Osmanlı Donanması’nda bayraktarlık yapmış Karacabey, düşman karşısında kurtuluşu olmadığını anlar fakat bayrağı düşmana teslim etmez. Bunun üzerine bayrağı parçalara bölerek yutar. Taarruz sırasında Karacabey’e sancağı ne yaptığı sorulur. O da düşmana teslim etmemek için yuttuğunu söyler. Komutanın kendisine inanmadığını gören Karacabey, elindeki keski ile karnını yarıp kanlı bayrak parçalarını midesinden çıkararak komutana uzatır ve beni buraya gömün, üstümden bayrak hiç eksik olmasın diyerek şehit olur. Efsane haricinde diğer bir anlatım ise donanmada bayraktarlık yapan bir denizci olan Karacabey’in Bizans donanması ile yapılan savaşta elinde sancağı ile şehit düşmesidir.
Gelibolu Mevlevihanesi
15 Mevlevi Asitanesinden biri olan Gelibolu Mevlevihanesi, görkemli semahanesi ile biliniyor. Hamzakoy askeri bölge içinde ve deniz kenarına yakın alanda bulunan mevlevihanede her ay sema ve mesnevi şerhi yapılıyor. Resmi sitesinde gösteri programlarını takip ederseniz denk geldiğiniz bir gün mutlaka gidip izlemenizi öneririm.
Gelibolu Savaş Müzesi
Müzeleri gezmeye vaktiniz varsa bir sonraki durağınız Savaş Müzesi olsun. 2. Dünya Savaşı olmak üzere, Kore, Kıbrıs, Güneydoğu ve Irak Savaşı’ndan kesitlerin sergilendiği müzede birçok tarihi objeyi görmek mümkün. Özellikle de savaş malzemeleri… Farklı bir tasarıma sahip olan müzede yedi binden fazla obje sergileniyor.
Gelibolu Koyları
Gelibolu’da deniz tatili için de keşfedilecek o kadar çok koy ve plaj var ki bunların hepsinde denize girmek için iki günden fazlası lazım. Gelibolu merkezde yer alan Hamzakoy ile başlangıç yapıp Gelibolu koyları rotama Fener altı, Eğritaş, Güneyli (Davut İskelesi, Güneyli Limanı,), Koruköy Altı, Bolayır Altı (bakla burnu), Ocaklı Altı, Yeniköy Bahçeler Limanı, Fındıklı ve Kömür Limanı, Despot, Değirmendüzü, Armutlu, Tayfur Karaağaç, Karainebeyli Ece Limanı, Morto Koyu, Burhanlı Cennet Koy gibi muhteşemlikleri alıyorum.
Gelibolu Yemekleri
İşe öncelikle kahvaltı ile başlamak istediğim için Gelibolu kahvaltı yerleri arasında gördüğüm birkaç yeri paylaşmak isterim. Lezzet Konağı, Cennetköy Kahvaltı Bahçesi, . Şimdi ise Gelibolu’nun meşhur yemekleri ile devam ediyorum. Hazır mısınız?
Peynir Helvası ve Gelibolu Mevlevi Tatlısı
Gelibolu yemekleri arasında tadılacak lezzetler listesinin ilk sırasında meşhur peynir helvası geliyor. Tuzsuz taze peynirden yapılan peynir helvası buraların adeta demirbaş tatlısı olmuş durumda. Türkiye’nin lezzetlerinden biri olan peynir helvası balık sofralarının kapanışını yapan bir lezzet şöleni.
Belki adını daha önceden hiç duymadınız ama buralarda en az peynir helvası kadar popüler olan bir tatlı daha var; Mevlevi Tatlısı. Farklı bir lezzete sahip olan mevlevi tatlısı mevlevihanelerde yapılan unutulan eski bir tat olarak Gelibolu topraklarında girişimci kadınlar sayesinde tekrar gün yüzüne çıkmış. Taze ürünlerden yapılan mevlevi tatlısının içerisinde hurma, ceviz, kuru üzüm, tahin, tarçın, karanfil, badem bulunuyor.
Balık
Burası deniz ürünleri bakımından bir cennet. Ben de Gelibolu gezimde buradan balık yemeden dönemezdim. Balıklar, mevsimine göre çeşitlilik gösterse de her zaman kral olan bir balık var ki o da sardalya. Gelibolu’da taze sardalya yiyebilir, sardalya konserve ürünleri ile dönüşte kendinize farklı lezzetler hediye edebilirsiniz. Konserve sardalya haricinde çiroz, palamut ve torik lakerdası da eli boş dönmemek için oldukça geçerli sebepler. Gelibolu’da balık zamanı ise şöyle; ocak-şubat-mart aylarında hamsi, istavrit, levrek; nisan-mayıs-haziran aylarında menekşe, tekir, barbun, sardalya, izmarit; temmuz-ağustos-eylül aylarında kılıç, melenur, karagöz, işkino, ikafroz, çinekop; ekim-kasım-aralık aylarında lüfer, palamut, torik, orkinoz, kefal.
Boklu Kebap
Adını duyunca nasıl yani dediniz mi içinizden? Sorun siz de değil, kim olursa aynıyı tepkiyi verir. Ama bahsettiğim yemek öyle lezzetli bir yemek ki bu adı anında unutturuyor insana. Boklu kebap, Gelibolu’nun meşhur yemeklerinden biri. Aslında kendisi sardalya. Fakat denizden çıktığı gibi yendiği için yani temizlenmediği için bu adı almış. Boklu kebap olarak bilinen ızgara sardalya aslında sadece Çanakkale’de değil İspanya’da da oldukça ünlü bir yemek. Barselona’ya ya da Madrid’e gidenler bilir ki buralarda bol bol temizlenmeden ekmek arası sardalya yemek pek ünlüdür:)
Çanakkale Otelleri
Gelibolu gezisi öncesinde yaptığım plan için Çanakkale otelleri araştırmasını da es geçmedim elbette. Özellikle yaz dönemlerinde ve festival zamanlarında epey yoğunluk yaşanıyor burada. Amacınız tamamen deniz tatili ise Çanakkale’nin deniz tatili için tercih edilen bölgelerinden yana kullanabilirsiniz hakkınızı. Örneğin Bozcaada, Gökçeada, Assos üçlüsü bu konuda bir vazgeçilmezdir. Ben kültürel ve tarihi bir gezi yapacağım derseniz o halde Gelibolu otelleri ya da merkezde yer alan Çanakkale otelleri listenize dahil edilebilir. Bütçe olarak hemen her kesime hitap eden bir bölge olduğu için Çanakkale otelleri arasında zorlanmadan seçim yapacağınızı düşünüyorum. Sadece nasıl bir tatil yapmak istediğinize karar verin ve gerisini düşünmeyin.
Bunlar da ilginizi çekebilir;
* Çanakkale gezisi sırasında olur da Bozcaada’ya giderseniz Bozcaada gezi rehberi de linkteki yazıda sizleri bekliyor.
* Vaktiniz varsa Kuzey Ege turu ile muhteşem bir Türkiye keşfi de yapabilirsiniz.
Jolly ile Çanakkale Turu‘na katılmak için tıkla!